Jakie objawy mogą u mnie wystąpić?
Ponieważ nerki łatwo się przystosowują i potrafią do pewnego stopnia zrównoważyć upośledzenie swojej czynności, objawy podmiotowe i przedmiotowe mogą się pojawić dopiero po wystąpieniu znacznych i nieodwracalnych zmian.
Objawy PChN są często nieswoiste, co oznacza, że mogą je wywoływać także inne schorzenia.
Objawy PChN to m.in.:
Utrata apetytu
Uczucie zmęczenia i osłabienie
Trudności z zasypianiem - bezsenność
Skurcze mięśniowe
Częstsze parcie na pęcherz - szczególnie w nocy
Pogorszenie funkcji kognitywnych i zmiany nastroju
Ból w klatce piersiowej i/lub duszność
Obrzęk stóp i kostek
Podwyższenie ciśnienia krwi (nadciśnienie tętnicze)
Itchy skin
Blood in your pee
Feeling sick
W przypadku wystąpienia u pacjenta objawów mogących wskazywać na chorobę nerek, lekarz może zadać mu następujące pytania:
• Od jak dawna utrzymują się objawy?
• Czy pacjent cierpi na choroby współistniejące (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę)?
• Czy ktoś z członków rodziny ma chorobę nerek?
• Czy pacjent przyjmował w ostatnim czasie leki lub środek kontrastujący na potrzeby diagnostyki obrazowej?
Lekarz przeprowadza następnie badanie przedmiotowe, w tym pomiar ciśnienia krwi, oraz zleca badania krwi i moczu.
Jak rozpoznaje się PChN? [1, 2, 5]
Jakie badania wykonać, by sprawdzić, czy nerki funkcjonują prawidłowo?
Czynność nerek można ocenić za pomocą badań moczu i krwi. Pokazują one, jak szybko uboczne produkty przemiany materii są usuwane z organizmu i czy nerki przepuszczają nieprawidłowe ilości białka, co może być oznaką ich uszkodzenia. Pacjenci z PChN muszą wykonywać takie badania regularnie, aby lekarz prowadzący mógł monitorować czynność nerek.
Badania diagnostyczne nerek:
Istnieje wiele różnych badań krwi i moczu, które mogą dostarczyć informacji na temat zdrowia nerek i całego organizmu. Poniżej przedstawiamy podsumowanie najważniejszych informacji na ten temat:
Białko w moczu:
Białko w moczu można wykryć za pomocą różnych badań:
Pierwszym krokiem jest prosty do wykonania paskowy test moczu, który może dostarczyć ważnych informacji o ewentualnej chorobie nerek. Testy paskowe pozwalają sprawdzić, czy w moczu występuje nieprawidłowo wysokie stężenie białka. Odfiltrowane w nerkach białko jest zwykle ponownie wchłaniane i zatrzymywanie w organizmie. W przypadku uszkodzenia nerek przedostaje się jednak do moczu.
Jeżeli wynik tego badania jest nieprawidłowy, zaleca się wykonać dalsze badania laboratoryjne, takie jak:
Badania moczu:¹ ² ⁵ | |
Badanie ogólne moczu |
Rutynowe badanie pozwalające wykryć w moczu białko oraz białe i czerwone krwinki. Nie występują one w moczu osób zdrowych, a ich obecność może wskazywać na chorobę nerek. |
Mikroalbuminuria |
Badanie w kierunku mikroalbuminurii jest bardzo czułe i pozwala wykryć nawet niewielkie ilości albuminy (rodzaju białka) w moczu, co może być wczesnym objawem uszkodzenia nerek. |
Kreatynina w moczu |
Oznaczenie stężenia kreatyniny w moczu. To kolejna metoda określania stopnia uszkodzenia nerek. |
Stosunek białka do kreatyniny w moczu |
Pozwala na określenie ilości białka wydalanego z moczem w ciągu doby. |
Wskaźnik albumina/kreatynina (ACR) |
Pozwala na określenie ilości albuminy (rodzaju białka) wydalanej z moczem w ciągu doby. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne wskazuje oznaczenie wskaźnika ACR jako preferowane badanie pozwalające wykryć nawet najmniejsze ilości albuminy w moczu (stanu zwanego mikroalbuminurią)⁷. Poziom białka i albuminy w moczu można oznaczyć wybiórczo na małej próbce lub na podstawie dobowej zbiórki moczu. Choć dobowa zbiórka moczu jest nieco uciążliwa, w pewnych sytuacjach okazuje się konieczna, ponieważ dostarcza najtrafniejszych informacji na temat czynności nerek. W ramach badania lekarz powinien także zmierzyć pacjentowi ciśnienie oraz zlecić badanie krwi w celu oznaczenia stężenia glukozy i kreatyniny. Dalsze informacje na ten temat można znaleźć w kolejnym rozdziale. |
No filter results
Badania krwi:¹ ² ⁵ |
|
Szacunkowy wskaźnik przesączania kłębuszkowego (eGFR) |
Na podstawie danych dotyczących stężenia kreatyniny we krwi, a także wieku, masy ciała i płci, lekarz oblicza dla pacjenta wskaźnik eGFR. Jest on najczęściej wykorzystywany do oszacowania czynności nerek i określenia stadium choroby. Pozwala też monitorować postęp choroby i odpowiednio zaplanować leczenie. Warto pamiętać, że im wcześniej zostanie zdiagnozowana PChN, tym większe prawdopodobieństwo spowolnienia lub powstrzymania jej rozwoju. Wartość wskaźnika eGFR maleje wraz z postępem choroby: niższa wartość wskaźnika eGFR oznacza, że uszkodzenie nerek jest poważniejsze, a ich czynność bardziej upośledzona. Wskaźnik eGFR można również obliczyć na podstawie stężenia innego białka, zwanego cystatyną C. |
Stęrzenie kreatyniny w surowicy |
Stężenie kreatyniny krążącej w krwiobiegu służy jako wskaźnik czynności nerek. Kreatynina to produkt uboczny przemiany materii w włóknach mięśniowych, który w normalnych warunkach jest filtrowany i usuwany z organizmu przez nerki. Kiedy pogarsza się stan nerek, poziom kreatyniny w surowicy wzrasta. Poziom kreatyniny w surowicy służy również do obliczania wskaźnika eGFR. |
Cystatyna C |
Cystatyna C to białko wytwarzane przez wszystkie jądrzaste komórki ciała. Za jej usuwanie z organizmu odpowiadają prawie wyłącznie nerki, co czyni ją bardzo dobrym wskaźnikiem kondycji nerek. Ponieważ stężenie cystatyny C we krwi nie zależy od masy mięśniowej i płci (inaczej niż w przypadku kreatyniny), jest to bardziej czuły parametr do obliczania eGFR. |
Poziom azotu mocznika we krwi (BUN) |
Azot mocznika we krwi to prawidłowy produkt uboczny powstający w wyniku przemiany materii oraz rozkładu białek pochodzących ze spożywanej przez nas żywności. Jest on usuwany z organizmu przez nerki. W miarę pogarszania się kondycji tego organu poziom BUN wzrasta. Jego stężenie może się także wahać zależnie od ilości białka w diecie. |
Stężenie albuminy w surowicy |
Albumina to rodzaj białka krążącego w krwiobiegu. Pochodzi z białka, które spożywamy. Cząsteczki albuminy są zwykle zbyt duże, aby przedostać się przez barierę filtracyjną nerek, ale w przypadku poważnych schorzeń tego narządu pacjent zaczyna tracić albuminę z krwi poprzez nerki. Niskie stężenie albuminy może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym do zaburzeń układu odporności. Ponieważ albumina przyciąga płyny i zatrzymuje je w naczyniach krwionośnych, jej niski poziom może prowadzić do przenikania płynów do tkanek. Może się to objawiać uogólnionym obrzękiem. Na stężenie albumin we krwi ma również wpływ zawartość białka w diecie. |
Hemoglobina |
Hemoglobina to związek chemiczny występujący w czerwonych krwinkach, odpowiadający za transport tlenu z płuc do wszystkich komórek ciała. Poziom hemoglobiny pokazuje, czy u pacjenta występuje niedokrwistość, czyli spadek jej stężenia poniżej prawidłowych wartości. Niedokrwistość objawia się uczuciem zmęczenia, ospałością, kołataniem serca i niepokojem, a przy tym może zwiększać ryzyko zakażeń². |
TSAT i ferrytyna w surowicy |
TSAT i ferrytyna w surowicy to wskaźniki obrazujące ilość żelaza w organizmie oraz jego gospodarkę. Żelazo jest bardzo ważnym składnikiem hemoglobiny, niezbędnym do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania czerwonych krwinek oraz do produkcji energii w komórkach ciała. |
Parathormon (PTH) |
PTH to hormon wytwarzany w gruczołach przytarczycznych, który przez swój wpływ na kości, nerki i jelita reguluje poziom wapnia i fosforanów we krwi. |
Wapń | Wapń to minerał niezbędny do budowy mocnych kości. Pacjenci z PChN mogą mieć niedobór wapnia spowodowany nieprawidłową filtracją w nerkach, która może obniżać stężenie tego minerału we krwi, a tym samym osłabiać kości i zwiększać ryzyko złamań. |
Fosfor (fosoforany) |
U pacjentów z PChN może być także zaburzony metabolizm fosforu, objawiający się jego podwyższonym stężeniem we krwi. Wysokie stężenie fosforu może osłabiać kości. |
Potas |
Potas to minerał, którego odpowiednie stężenie we krwi wspomaga prawidłową pracę serca i mięśni. Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom potasu może osłabiać mięśnie i zaburzać pracę serca, co stanowi potencjalne zagrożenie dla życia. Im bardziej zaawansowane stadium PChN, tym wyższe może być stężenie potasu, które może prowadzić do licznych potencjalnych powikłań. |
Cholesterol całkowity |
Obecność cholesterolu we krwi jest normalnym zjawiskiem. Wysoki poziom cholesterolu może zwiększać prawdopodobieństwo chorób serca i układu krążenia. Jeżeli poziom cholesterolu jest zbyt wysoki, lekarz może zalecić pacjentowi zmianę nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach stosuje się także leki obniżające poziom cholesterolu. U osób z nowo zdiagnozowaną PChN (w tym u osób korzystających z przewlekłej terapii nerkozastępczej lub po przeszczepieniu nerki) zaleca się przeprowadzenie oceny obejmującej szereg różnych badań umożliwiających określenie „profilu lipidowego”. Wykonuje się m.in. pomiar stężenia cholesterolu i innych tłuszczów we krwi (cholesterol całkowity, cholesterol LDL i HDL, triglicerydy)⁶. |
No filter results
Piśmiennictwo
1. Adapted from Findlay’s and Isles’ “Clinical Companion in Nephrology”, Springer Ed., 2015.
2. Adapted from “Comprehensive Clinical Nephrology”, 6th edition, Elsevier Ed., 2015.
5. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Work Group. KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. Kidney inter., Suppl. 2013; 3: 1–150.
6. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Lipid Work Group. KDIGO Clinical Practice Guideline for Lipid Management in Chronic Kidney Disease. Kidney inter., Suppl. 2013; 3: 259–305.
7. “Diabetic Nephropathy”, American Diabetes Association, Diabetes Care 2002 Jan; 25 (suppl 1): s85-s89.
8. Global, regional, and national burden of chronic kidney disease, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study, 2017.
You might also like